De (digitale) vaardigheden van de 21e eeuw

Kinderen groeien op in een snel veranderende wereld waar technologie vanzelfsprekend is. Dagelijks brengen kinderen veel tijd door op sociale media of spelen games op computers en tablets. Het consumeren van digitale technologie gaat ze gemakkelijk af. Het is echter ook belangrijk dat kinderen kennis hebben over de werking van technologie. Technologische ontwikkelingen dragen namelijk bij aan een verandering van banen waarin kinderen later werkzaam zullen zijn.

Tweederde van de kinderen die dit jaar de basisschool beginnen zullen uiteindelijk werken in nieuwe soorten banen die vandaag nog niet bestaan. Om te kunnen aansluiten op de toekomstige arbeidsmarkt is het belangrijk dat kinderen al op jonge leeftijd vaardigheden ontwikkelen die ze in staat stellen om de werking van technologie te begrijpen. Een verandering in het huidige onderwijscurriculum waarbij digitale geletterdheid een eigen plek krijgt zal hieraan kunnen bijdragen. Want juist op de basisschool ontwikkelen kinderen vaardigheden die ze voor dienen te bereiden op de toekomst. In deze blog lees je meer over de (digitale) vaardigheden die in de 21e eeuw belangrijk zijn én hoe deze vaardigheden kinderen zullen helpen zich te ontwikkelen, nu en in de toekomst.

Digitale geletterdheid in het onderwijscurriculum

In 2017 is door de Tweede Kamer besloten dat digitale geletterdheid wordt opgenomen in het nieuwe onderwijscurriculum. Digitale geletterdheid is het geheel van ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid, informatievaardigheden en computational thinking. Samen maken ze onderdeel uit van belangrijke 21e eeuwse vaardigheden die kinderen voorbereiden op de toekomst.

Bron: SLO – Curriculum van de toekomst

Het belang van digitale geletterdheid

Maar waarom is het zo belangrijk dat kinderen hun digitale vaardigheden al op jonge leeftijd ontwikkelen? Daar zijn verschillende redenen voor. Ten eerste komen jonge kinderen steeds vroeger in aanraking met digitale media en technologie. Het is daarom belangrijk dat ze al vroeg leren hoe deze werken en hoe ze ermee om moeten gaan. Zo kunnen ze meer profijt hebben van de media en technologie van de 21e eeuw, en weten ze er veilig mee om te gaan.

Ten tweede krijgen kinderen vaker te maken met digitale geletterdheid. Bijvoorbeeld op de middelbare school of later tijdens een vervolgopleiding. Maar ook bij hun toekomstige baan. Toch is het nu nog een kleine groep die uit zichzelf kiest voor het maken van die technologie en zijn het vooral jongens die kiezen voor een technische opleiding of een technisch beroep. Dat is zonde. Door kinderen, vroeg te enthousiasmeren over technologie zullen meer kinderen, jongens én meisjes kiezen voor dit soort beroepen. Dat is goed voor onze kinderen en voor de producten die ze maken.

Hieronder beschrijven we de vier vaardigheden van digitale geletterdheid en wat ze kinderen opleveren.

Computational thinking – leren programmeren stimuleert creativiteit en probleemoplossend denken

Computational thinking verwijst naar het formuleren van problemen op een manier dat het mogelijk wordt om met computertechnologie problemen op te lossen. Technologie ontwikkelen of creëren, bijvoorbeeld door te programmeren, is een hele goede manier voor kinderen om aan de slag te gaan met deze vaardigheid. Bij het programmeren gaat het namelijk voor een groot deel om het herkennen van problemen en het vinden van oplossingen. Dit stimuleert daarnaast ook nog eens de creativiteit en nieuwsgierigheid van kinderen. Kinderen leren om op een creatieve wijze verschillende oplossingen voor hetzelfde probleem te verzinnen en vervolgens te kijken naar welke oplossing het meest efficiënt is.

ICT-basisvaardigheden – computers werken niet zelfstandig

Met ICT-basisvaardigheden worden de kennis en vaardigheden bedoeld die nodig zijn om goed om te kunnen gaan met computers en te begrijpen wat de mogelijkheden én beperkingen zijn van computers. Kinderen leren zo dat ook computers aangestuurd worden en niet zelfstandig werken. Een leuke manier voor kinderen om deze vaardigheden te ontwikkelen is door een eigen website te ontwikkelen. Bij het maken van een eigen website geven kinderen door middel van codes bepaalde instructies aan het programma waardoor hun website steeds aangepast wordt. De website doet dat niet vanzelf, maar door de instructies die kinderen aan het programma geven. Bovendien wordt hierin ook hun creativiteit gestimuleerd.

Mediawijsheid – essentieel om te kunnen profiteren van de mogelijkheden van media

Het internet is voor iedereen toegankelijk. En niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. Het internet levert ons bijvoorbeeld nieuws, het is een middel om sociale contacten te onderhouden en het helpt bij het vinden van een baan. Maar veilig en bewust internetten is niet vanzelfsprekend. Onbetrouwbare bronnen, fake news en privacy zijn belangrijke onderwerpen waar aandacht aan besteed moet worden om kinderen in staat te stellen veilig te kunnen omgaan met (online) media. Een tip om kinderen de mogelijkheden én gevaren van (online) media bij te brengen en ze dus mediawijs te maken is door met ze in discussie te gaan over onderwerpen zoals wat je wel of niet op sociale media deelt of het aanprijzen van bepaalde producten door vloggers en bloggers. Het uiten van hun meningen hierover stelt ze in staat de positieve en negatieve kanten ervan in te zien.

Informatievaardigheden – het beoordelen van online bronnen bevordert kritisch denkvermogen en communicatievaardigheden

Mede doordat het internet voor iedereen toegankelijk is, is informatie die online te vinden is moeilijker te beoordelen op de betrouwbaarheid en waarheid ervan. De informatievaardigheid van kinderen omvat in hoeverre zij online informatie kunnen analyseren en beoordelen op de betrouwbaarheid ervan. Kinderen die in de klas aan de slag gaan met het analyseren en beoordelen van online informatie zullen daarover ook met elkaar in discussie gaan. Dit helpt ze dus niet alleen informatievaardigheden te ontwikkelen, maar ook hun kritisch denkvermogen en communicatievaardigheden.

Digitale vaardigheden: de vaardigheden van de toekomst

Digitale geletterdheid wordt een vast onderdeel in het nieuwe onderwijscurriculum. In deze blog heb je kunnen lezen dat digitale geletterdheid meer is dan het in staat zijn online games te kunnen spelen of social media te kunnen onderhouden. Digitale geletterdheid is een verzameling van vier belangrijke vaardigheden die kinderen helpen voorbereiden op de toekomst. Ben je benieuwd naar hoe je als directeur invulling kunt geven aan digitale geletterdheid op school? In de cursus Wat is digitale geletterdheid? voor directeuren leer je hier meer over en krijg je praktische tips over het implementeren van deze nieuwe leerlijn en hoe je voor leerkrachten de juiste middelen kunt faciliteren om kwalitatieve lessen digitale geletterdheid te geven.