Effectief Lees- en taalonderwijs vraagt om kennis: ‘Elke school verdient een Lees- en taalspecialist’
Elk kind moet leren lezen, spreken en schrijven. Het zijn de meest basale vaardigheden die je nodig hebt om mee te kunnen komen in de maatschappij. ‘Leerkrachten hebben de taak om kinderen taal- een leesvaardig te maken. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan’, weet universitair docent en orthopedagoog Madelon van den Boer. Samen met hoogleraar Elise de Bree en orthopedagoog generalist Marije van Oostendorp verzorgt zij de cursus Lees- en taalspecialist bij Onderwijsdesk. Want hoe ga je om met leerlingen met lees- en spellingsproblemen? Welke hulp is effectief en hoe stel je een handelingsplan op? Dat leer je tijdens de cursus Lees- en taalspecialist bij Onderwijsdesk. Madelon: ‘Op de Pabo leer je veel didactische vaardigheden, voor de inhoud is in het curriculum minder aandacht’, legt ze uit. Methodes bieden houvast voor de lessen in begrijpend lezen en spelling. Maar wat doe je als een kind achterblijft, een specifieke ondersteuningsvraag heeft of juist extra uitdagingen nodig heeft? Hoe ga je aan de slag met mondelinge vaardigheden en met technisch lezen? Daar voorzien veel methodes niet in. ‘De cursus Lees- en taalspecialist bij de Onderwijsdesk geeft wel antwoord op deze vragen.’
Lees- en taalspecialist
In zes dagen tijd leren deelnemers van de cursus hoe ze vanuit de theorie hun eigen onderwijs kunnen vormgeven. ‘Als je leerlingen goed wilt ondersteunen in hun ontwikkeling, moet je weten waarom je doet wat je doet. Welke methode je ook gebruikt, je moet weten welke doelen je met welke opdrachten bereikt. Alleen dan kun je beslissingen nemen welke onderdelen noodzakelijk zijn en wat je eventueel kunt overslaan.’ Niet elke leerkracht kent dit tot in detail, weten Madelon en Elise. ‘Daarom moet elke school een lees- en taalspecialist hebben. Iemand die de grote lijnen uitzet, leerkrachten adviseert en een programma opstelt met essentiële onderdelen.’
Van theorie naar praktijk
De zesdaagse cursus Lees- en taalspecialist bestaat uit verschillende blokjes. In de eerste bijeenkomst bespreekt Marije de belangrijkste thema’s en inventariseert ze de onderwerpen waar de cursisten veel vragen over hebben. Op dag 2 en 4 staan technisch lezen en spellen centraal. Op dag 3 en 5 gaat het over mondelinge taal en begrijpend lezen. Op de laatste dag geven de cursisten een presentatie over een onderwerp waar ze op basis van de cursus op hun school mee aan de slag zijn gegaan.
De bijeenkomsten van Madelon staan in het teken van technisch lezen en spellen. Samen met Madelon verdiepen de deelnemers zich in de ondersteuning van kinderen die achterblijven. ‘De meeste scholen bieden extra ondersteuning, maar vaak gebeurt dit op gevoel en de eigen ervaring of die van collega’s. Dat is niet voldoende. Je moet duidelijk krijgen waar een kind precies op vastloopt. Pas daarna kun je deze leerling verder helpen met de juiste interventie. Een goede theoretische basis is dus onmisbaar.’ Daarna gaan de deelnemers aan de slag met een eigen casus. ‘Ze analyseren een eigen leerling en leren te herkennen op welk onderdeel welke extra ondersteuning nodig is. Geen ‘one-size-fits-all-oplossing, maar een interventie die op het individu is afgestemd.’
De bijeenkomsten over begrijpend lezen en mondelinge taal neemt Elise voor haar rekening. ‘Ik neem de deelnemers eerst mee in de theoretische basis voor effectief begrijpend leesonderwijs. Hoe breng je de kinderen begrijpend lezen bij? Welke processen moet je als leerkracht stimuleren en hoe meet je de ontwikkeling? Vanuit dat theoretische kader, verdiepen we ons in de lespraktijk van de leerkrachten. We kijken naar welke stappen zij kunnen maken en wat zij van de school nodig hebben om een goed programma vorm te geven.’ Een dergelijke aanpak gebruikt Elise ook voor de bijeenkomst over mondelinge taal. Daar komt ook TOS aan bod.
De opbrengst
Aan het einde van de cursus hebben deelnemers handvatten voor hoe zij op hun eigen school een taal- en leesprogramma vorm kunnen geven. Ze kennen de theoretische basis en weten hoe je kinderen met lees- en spellingsproblemen, dyslexie, meertaligheid of TOS ondersteunt. Welke materialen zijn geschikt voor zwakke en sterke lezers en spellers en hoe help je kinderen met een lage woordenschat? Madelon: ‘Een school moet antwoord kunnen geven op deze vragen. Met een Lees- en taalspecialist heb je alle kennis en handvatten in huis om handelingsgericht aan de slag te gaan.’ De cursus is praktisch en verdiepend. Kortom precies wat je als (ervaren) leerkracht zoekt. Bekijk de 6-daagse cursus >
Drs. Marije van Oostendorp is orthopedagoog-generalist, auteur, gespecialiseerd in leerproblemen, reken- en wiskundeproblemen en dyscalculie bij kinderen en jongeren.
Dr. Elise de Bree is hoogleraar ‘Taalontwikkelingsstoornissen in passend onderwijs’ aan de Universiteit Utrecht. Haar (eerdere) onderzoek is gericht op spelling, leesproblemen, (meertalige) taalontwikkeling en taalstoornissen. Elise is bestuurslid van de Stichting Dyslexie Nederland en van de Wetenschappelijke AdviesRaad van het Nederlands Kwaliteitsinstituuut Dyslexie.
Dr. Madelon van den Boer is als Universitair Docent werkzaam bij de afdeling Pedagogische en Onderwijskundige Wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde cum laude op onderzoek naar de leesontwikkeling bij kinderen. Daarnaast is zij als orthopedagoog werkzaam op een basisschool.
